Voorwaarts leven, achterwaarts begrijpen is een omvangrijke keuze uit de ongeveer duizend stukjes die Jacques Klöters de afgelopen jaren op Facebook heeft geplaatst. De titel gaat terug op een uitspraak van Søren Kierkegaard die schreef dat het leven naar voren moet worden geleefd, maar naar achteren moet worden begrepen. Klöters heeft een vlotte verteltrant en behandelt een groot aantal onderwerpen. Terugkerende thema’s zijn de geschiedenis van zijn familie, het katholicisme van zijn jeugd, het opsporen van zaken uit de cabaretgeschiedenis en veel anekdotes over bekende artiesten.
Klöters is een groot kenner van het cabaretverleden en weet allerlei aspecten
van humor en amusement inzichtelijk te maken. Zo had ik er nog nooit uitvoerig bij
stilgestaan hoezeer mijn kijk op modeverschijnselen gekleurd is door wat
Klöters noemt ‘nieuwe lulligheid’. Typische vertegenwoordigers van deze humor zijn
Van Kooten en de Bie, Arjan Ederveen en de heren van Jiskefet. Klöters zag deze
vorm van humor opkomen in de jaren zestig, maar voor iemand van mijn leeftijd
was die vorm er altijd al. Ik heb het steeds ervaren als een vanzelfsprekend commentaar
op de waan van de dag, allergisch als ik ben voor modeverschijnselen.
Alles wat ooit modieus was, is nu lullig.
Voorwaarts leven, achterwaarts begrijpen biedt ook een interessante terugblik
op de ontwikkeling van het culturele leven van de laatste decennia. Het waren jaren
waarin veel moois verdween en net als ik blijkt Klöters dat te betreuren. Hij
maakte de vervlakking van bijvoorbeeld de omroep van dichtbij mee.
Er kwamen voorschriften, formats, codes, zendermanagers, en het kwam er allemaal op neer dat het wel leuk moest blijven en dat het hoge kijkcijfers moest opleveren.
Klöters geeft een huiveringwekkende beschrijving van wat hem overkomt wanneer hij
betrokken raakt mij het maken van een televisieprogramma. Het zappgedrag van
het publiek wordt van minuut tot minuut gevolgd door kijkersonderzoek.
Moest dat ons leidsnoer zijn?
De eindredactie vindt van wel en dat heeft tot resultaat dat de kwaliteit van
het programma middelmatig wordt. Ik heb dat patroon zich in die jaren steeds
zien herhalen. Media, musea, bibliotheken: vaak sloegen middelmatigheid en
voorspelbaarheid toe zodat dingen die wat meer inspanning vergen steeds meer
uit beeld verdwenen. Klöters kijkt met gemengde gevoelens naar zijn eigen rol
in deze ontwikkeling. Over zijn werk bij de omroep schrijft hij:
En toch bleef ik er werken en geld verdienen en merkte ik dat ik me verdedigde met dezelfde argumenten die in de oorlog ook opgeld deden: ik had een gezin, moest mijn hypotheek betalen, de mensen met wie ik werkte waren allemaal goed en mijn eigen programma’s waren eilanden van vrijheid binnen de gelijkgeschakelde omroepen; zeg maar gerust dat ik me verzette binnen mijn mogelijkheden.
Oorlog en gelijkschakeling zijn te zware begrippen om de situatie mee te
vergelijken: er was immers geen sprake van dictatuur en censuur toen de mooie
dingen steeds meer uit beeld verdwenen. Ik vrees dat dit land met steeds meer
hoogopgeleiden gewoon niet anders wil.
Het is fijn dat er nu internet bestaat en zo een aangename zijstroom is ontstaan
waarin dingen mogelijk zijn waar de hoofdstroom geen belangstelling meer voor op
kan brengen. Ik kan me tenminste niet voorstellen dat de modieuze lieden die
het bij officiële bladen voor het zeggen hebben Jacques Klöters een rubriek
zouden gunnen. Stel je voor: leuke stukjes die niet gaan over mediamensjes en
Binnenhofse futiliteiten!
Als Jacques Klöters duizend stukjes verder is, mag er van mij een tweede boek
volgen.
Jacques Klöters
Voorwaarts leven, achterwaarts begrijpen
Mijn journaal
344 bladzijden
Nijgh & Van Ditmar 2016
Jacques Klöters
Voorwaarts leven, achterwaarts begrijpen
Mijn journaal
344 bladzijden
Nijgh & Van Ditmar 2016
Geen opmerkingen:
Een reactie posten